Na portalu instone.rs trudimo se da čitaocima približimo priče o kamenu, njegovoj upotrebi i značaju. Ovoga puta donosimo tekst o nama dobro poznatom materijalu – kamenu sa Jadranskih ostrva, čija tradicija eksploatacije traje vekovima i ostavila je trag širom sveta.
Brački kamen – materijal večnosti
Najpoznatiji među svim jadranskim kamenima je brački kamen. Vadi se vekovima u kamenolomima oko Pučišća i Supetra, a njegova čisto bela boja i izuzetna čvrstoća učinili su ga cenjenim daleko van granica regiona. Koristio se u gradnji Dioklecijanove palate u Splitu, ali i u kasnijim epohama – od bečkih palata, preko zdanja u Budimpešti, pa sve do Bele kuće u Vašingtonu.
Na Braču i danas radi Klesarska škola u Pučišćima, jedinstvena u ovom delu Evrope, gde se tradicija obrađivanja kamena neguje i prenosi na nove generacije.
Hvarski i korčulanski kamen – lepota u nijansama
Hvarski kamen koristili su još stari Rimljani za gradnju vila i puteva, a kasnije je našao mesto i u splitskoj katedrali Sv. Duje.
Sa ostrva Korčule potiče kamen poznat po finoj strukturi i lakoći obrade, posebno cenjen među mletačkim graditeljima. Venecija, grad na vodi, vekovima je zavisila od dalmatinskih kamenoloma, pa su mnoge njene palate i crkve podignute upravo od ovog materijala.
Krčki i paški kamen – tradicija severnog Jadrana
Na ostrvu Krku kamen se koristio još u doba Ilira i Rimljana, a u srednjem veku postao je osnovni materijal za gradnju crkava i utvrđenja. Paški kamen, poznat po izuzetnoj čvrstoći, služio je za podizanje zdanja i utvrđenja širom Dalmacije i severnog Jadrana.
Upotreba jadranskog kamena u Srbiji
Kamen sa Jadrana nije ostao ograničen samo na primorje. Zbog svog kvaliteta, vekovima je transportovan i ka unutrašnjosti Balkana. U Srbiji se koristio pre svega u gradnji reprezentativnih građevina – crkava, manastira, spomenika i javnih objekata. Danas ga možemo naći u enterijerima luksuznih hotela i vila, u oblogama, podovima, stepeništima i dekorativnim elementima.
Njegova prepoznatljiva belina i trajnost čine ga izborom kada se želi spojiti tradicija, estetika i pouzdanost materijala.
Nasleđe koje traje
Eksploatacija kamena na Jadranskim ostrvima nije samo privredna delatnost, već i deo kulturnog identiteta. Generacije klesara i zidara stvarale su nasleđe koje i danas zadivljuje – od rimskih puteva, preko katedrala i palata, do modernih arhitektonskih poduhvata.
Za nas u Srbiji, jadranski kamen ima dvostruko značenje – s jedne strane kao materijal koji krasi naša zdanja, a s druge kao deo kulturne i istorijske veze sa prostorom koji nam je geografski i emotivno blizak.
